Osmanlı Arşivlerinde Atça
Salnâme-i Vilayet-i Aydın [ Aydın Vilayeti Yıllıkları ]
Atça ,18.yüzyılda Aydın sancağına bağlı Nazilli kazasının bir nahiyesidir.
1338 (1922) Yunan İşgalinde yakılan Atça’nın , Cumhuriyet öncesi bilgilerine ulaşılması, ancak Osmanlı arşivlerinden mümkün olmaktadır.
Bu araştırma 1879 -1908 yılları arasında yayınlanan (Eski Türkçe) 25 adet “Aydın Vilâyet Salnâmeleri “ ışığında Atça’nın coğrafi ve idari yapısı hakkında bilgi vermektedir.
Salnâme : H.1297 –M 1880
sayfa: ١١٣ - 113
Nevah-ı Müdiran
(Nahiye Müdürleri)
Atça Müdiri : Osman Bey.
Katibi : Aziz Efendi.
-------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1299 –M 1882 sayfa: ١٦٥ - 165
Nazilli Kazası Küttabası (Katipleri)
Atça Nahiyesi tahrir ve virgü katibi : İsmail Efendi.
-------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1299 –M 1882 sayfa: ١٦٨ - 168
Atça Rusum-i sitte memuru: Mustafa Efendi.
Katibi : Hafız Mustafa Efendi.
-------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1299 –M 1882 sayfa: ١٧٣ - 173
Ma’a Tahrirat ve Virgü Katibleri
Atça katibi : Ziya Efendi.
---------------------------------------------------------
Salnâme : H.1299 –M 1882 sayfa: ١٧٤ - 174
Nevah-ı Müdiran (Nahiye Müdürleri)
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Şem’i Efendi.
Naib (Vekil) : Hüseyin Vehbi Efendi.
Tahrirat Katibi : Aziz Efendi.
Salnâme : H.1300 –M 1883 sayfa: ١٧٠ - 170
Nevahi (Nahiye)
Atça Müdiri : ( Boş ) efendi.
Naib (Vekil) : Hüseyin Vehbi Efendi.
Tahrirat Katibi : Ali Galip Efendi.
------------------------------------------------------
Salnâme : H.1300 –M 1883 sayfa: ١٧١ - 171
Atça Ma’a Tahrir Virgü Katibi : Alaaddin Efendi.
Atça sandık emini (Veznedar) : Mustafa Efendi.
-------------------------------------------------------
Salnâme : H.1301 –M 1884 sayfa: ١٩٣ - 193
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Osman Bey.
Naib (Vekil) : ( Boş ) efendi.
Tahrirat Katibi : Mustafa Efendi.
Virgü Katibi : Yusuf Efendi.
Sandık emini (Veznedar) : Mustafa Efendi.
-----------------------------------------------------------
Salnâme : H.1302 –M 1885 sayfa: ١٧٢ - 172
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Osman Bey.
Naib (Vekil) : Hakkı Efendi.
Tahrirat Katibi : Mahmud Efendi.
Virgü Katibi : Yusuf Efendi.
Sandık emini (Veznedar) : Mustafa Efendi.
-----------------------------------------------------------
Salnâme : H.1303 –M 1886 sayfa: ١٤٣ - 143
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Osman Bey. Tahrirat Katibi : Mehmed Efendi.
Naib (Vekil) : Vehbi Efendi. Virgü Katibi : Yusuf Efendi.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1304 –M 1887 sayfa: ٣٤٢ - 342
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Hafız Azmi Efendi. Tahrirat Katibi : Mehmed Efendi.
Naib (Vekil) : Vehbi Efendi. Virgü Katibi : Yusuf Efendi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1306 –M 1889 sayfa: ١٨٩ - 189
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Remzi Efendi. Tahrirat Katibi : Mehmed Efendi.
Naib (Vekil) : Vehbi Efendi. Virgü Katibi : Yusuf Efendi.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1308 –M 1891 sayfa: ١٥٧ - 157
Atça Nahiyesi 
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Ömer Remzi Efendi. Naib (Vekil) : İsmail Hakkı Efendi.
Tahrirat Katibi : Mıgırdıç Efendi. Virgü Katibi : Salim Efendi.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1311 –M 1894 sayfa: ٣١٨ - 318
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : İbrahim Edhem Efendi. Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Tahrirat Katibi : Hasan Efendi. Virgü Katibi : Salim Efendi.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1311 –M 1894 sayfa: ٣١٩ - 319
Atça Nahiyesi
Mevki-i coğrafi ve Kari (köyleri) – Atça Nahiyesi Nazilli kazasının Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve (5) mahalle ve karyesi (köyü) müştamildir (kapsar).
Nüfus ve emakin (nüfus ve mekan) , Nahiye-i mezkure (adıgeçen nahiye) (2559) u zekür (erkek), (2588) i inas (kadın) olarak (5147) İslam ve (115) şi zekür , (98) i İnas (kadın) olarak (213) Rum ki cem’an (toplam) (5360) nüfusu ve (1393) emakin-i havidir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1312 –M 1895 sayfa: ٣٣٨ - 338
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Osman Nuri Efendi. Tahrirat Katibi : Hasan Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi. Virgü Katibi : İsmail Efendi.
Nahiye Hakkında Bazı Malümat
Mevki-i coğrafi ve Kari (köyleri) – Atça Nahiyesi Nazilli kazasının Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve (7) mahalle ve karyesi (köyü) müştamildir (kapsar).
Nüfus ve emakin (nüfus ve mekan) , Nahiye-i mezkure (adıgeçen nahiye) (2566) sı zekür (erkek), (2588) i inas (kadın) olarak (5154) İslam ve (115) şi zekür , (98) i İnas (kadın) olarak (213) Rum ki cem’an (toplam) (5367) nüfusu ve (1393) emakin-i havidir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
Atça Nahiyesine merbut (bağlı) kuranın (köylerin) esamisi (isimleri)
Uzunlar, Kulavuz, Yağdere.
-----------------------------------------------
Salnâme : H.1313 –M 1896 sayfa: ٣١٩ - 319
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Osman Nuri Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Tahrirat Katibi : Hasan Efendi.
Virgü Katibi : İsmail Efendi.
----------------------------------------------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1313 –M 1896 sayfa: ٣٢٠ - 320
Nahiye Hakkında Bazı Malümat
Mevki coğrafi ve Kari (köyleri) – Atça Nahiyesi Nazilli kazasının Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve (7) mahalle ve karyesi (köyü) müştamildir (kapsar).
Nüfus ve emakin (nüfus ve mekan) , Nahiye-i mezkure (adıgeçen nahiye) (2524) ü zekür (erkek), (2562) i inas (kadın) olarak (5086) İslam ve (123) ü zekür , (100) ü İnas (kadın) olarak (223) Rum ki cem’an (toplam) (5309) nüfusu ve (1393) emakin-i havidir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
Atça Nahiyesine merbut (bağlı) kuranın (köylerin) esamisi (isimleri)
Uzunlar, Kulavuz, Yağdere.
---------------------------------------------
Salnâme : H.1314 –M 1897 sayfa: ٣١٣ - 313
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Nuri Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Tahrirat Katibi : Hasan Efendi.
Virgü Katibi : İsmail Efendi.
------------------------------------------------------------
Salnâme : H.1314 –M 1897 sayfa: ٣١٤ - 314
Nahiye Hakkında Bazı Malümat
Mevki coğrafi ve Kari (köyleri) – Atça Nahiyesi Nazilli kazasının Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve (7) mahalle ve karyesi (köyü) müştamildir (kapsar).
Nüfus ve emakin (nüfus ve mekan) , Nahiye-i mezkure (adıgeçen nahiye) (2524) ü zekür (erkek), (2562) i inas (kadın) olarak (2086) İslam ve (123) ü zekür , (100) ü İnas (kadın) olarak (223) Rum ki cem’an (toplam) (5309) nüfusu ve (1393) emakin-i havidir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
Atça Nahiyesine merbut (bağlı) kuranın (köylerin) esamisi (isimleri)
Uzunlar, Kulavuz, Yağdere.
---------------------------------
Salnâme : H.1316 –M 1899 sayfa: ٣٠٣ - 303 
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Mehmed Nuri Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Tahrirat Katibi : Hasan Fehmi Efendi.
Virgü Katibi : İsmail Efendi.
Zabıta memuru (Jandarma) : Mehmed Çavuş.
Meclis-i Nahiye ( Nahiye Meclisi )
Reis (Komisyon Başkanı): Müdir Efendi. ( Nahiye müdürü, Mehmet Nuri Efendi.)
Âza (üye) : Naib efendi. (Hacı Musafa Efendi. )
Tahrirat Katibi efendi. (Hasan Fehmi efendi.)
Âza (üye) : Hafız Abbas Efendi.
Âza (üye) : Osman Bey.
Âza (üye) : Minol Dimitri Efendi.
Nahiye Hakkında Bazı Malümat
Mevki coğrafi ve Kari (köyleri) – Atça Nahiyesi Nazilli kazasının
---------------------------------
Salnâme : H.1316 –M 1899 sayfa: ٣٠٤ - 304
Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve yedi mahalle ve karyesi (köyü) ve 5313 nüfusu ve (1327) emakin-i müştamildir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
Nahiye-i merbut (bağlı) kuranın (köylerin) esamisi (isimleri)
Uzunlar, Kulavuz, Yağdere.
-----------------------------------
Salnâme : H.1317 –M 1900 sayfa: ٢٨٤ - 284
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Mehmed Şevket Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Virgü Katibi : Münhal (Boş)
Tahrirat Katibi : Hasan Fehmi Efendi.
Zabıta memuru : Mehmed Ali Onbaşı
Meclis-i Nahiye ( Nahiye Meclisi )
Reis (Komisyon Başkanı): Müdir-i Nahiye. (Mehmed Şevket Efendi.)
Âza (üye) : Naib efendi. (Hacı Mustafa Efendi.)
Âza (üye) : Tahrirat Katibi efendi. (Hasan Fehmi Efendi.)
Âza (üye) : Hafız Abbas Efendi.
Âza (üye) : Osman Bey.
Âza (üye) : Menol Dimitri Efendi.
Nahiye Hakkında Bazı Malümat
Mevki coğrafi ve Kari (köyleri)Atça Nahiyesi , Nazilli kazasının Cihet-i garbiyesinden (batı yönünde) müteşekkil (meydana gelen) ve yedi mahalle ve karyesi (köyü) ve 2313 nüfusu ve (1337) emakin-i müştamildir (mekanı kapsar).
Merkez nahiye (37) derece, (45) dakika arz-ı şimal (kuzey) ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki (doğuda bulunan ), Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
----------------------------------------
Salnâme : H.1320 –M 1903 sayfa: ٢٤٤ - 244
Atça Nahiyesi 
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : (Boş) efendi. Tahrirat Katibi : Hasan Efendi.
Naib (Vekil) : İsa Avni Efendi. Virgü Katibi : Sabri Efendi
Meclis-i Nahiye ( Nahiye Meclisi )
Reis (Komisyon Başkanı): Müdir-i Nahiye. ( Boş)
Âza (üye) : Naib efendi. (İsa Avni Efendi.) Âza (üye) : Tahrirat Katibi efendi. (Hasan Efendi.)
Âza (üye) : Osman Bey. ve Hafız Ali Efendi. Âza (üye) : Abbas ve Menol Efendi.
-------------------------
Salnâme : H.1320 –M 1903 sayfa: ٢٤٥ - 245
Meclis-i Belediye ( Belediye Meclisi )
Reis (Belediye Başkanı): Hüseyin Ağa. Âza (üye) : Mehmed Ağa.
Âza (üye) : Ahmed Ağa. Katib : Ömer Hilmi Efendi.
Âza (üye) : Mustafa Ağa. Sandık emini (veznedar): Ahmed Hilmi Efendi.
---------------------------
Salnâme : H.1323 –M 1905 sayfa: ٢٢٦ - 226
Atça Nahiyesi
Atça Müdiri (Nahiye Md.) : Şükrü Efendi.
Naib (Vekil) : Hacı Mustafa Efendi.
Tahrirat Katibi : Hasan Efendi.
Virgü Katibi : Sabri Efendi
Meclis-i Nahiye ( Nahiye Meclisi )
Reis (Komisyon Başkanı): Müdir-i Nahiye. (Şükrü Efendi. )
Âza (üye) : Naib efendi. (Hacı Mustafa Efendi.)
Âza (üye) : Tahrirat Katibi efendi. (Hasan Efendi.)
Âza (üye) : Osman Bey.
Âza (üye) : Abbas Efendi.
Meclis-i Belediye ( Belediye Meclisi )
Reis (Belediye Başkanı): Hüseyin Ağa.
Âza (üye) : Ahmed Ağa.
Âza (üye) : Mustafa Ağa.
Âza (üye) : Mehmed Ağa.
Katib : Ömer Hilmi Efendi.
Sandık emini (veznedar): Ahmed Hilmi Efendi
------------------
Salnâme : H.1326 –M 1908 sayfa: ٤٩٤ - 494
Atça Nahiyesi 
Memurin-i Nahiye (Nahiye Memurları)
(Nahiye Müdürü) Müdir : Mehmet Murad Efendi.
Tahrirat katibi : (Yazı işleri memuru) Hasan Fehmi Efendi.
Naib (Vekil) : Tahir Efendi.
Virgü katibi : ( Vergi memuru) İbrahim Bey.
Zabıta memuru : (Jandarma) Mehmed Ali Onbaşı .
Meclis-i Nahiye ( Nahiye Meclisi )
Reis (Komisyon Başkanı): Müdir Efendi. ( Nahiye müdürü, Mehmet Murad Efendi.)
Âza (üye) : Naib efendi. ( Tahir efendi. )
Âza (üye) : Abbas Bey.
Âza (üye) : Hacı şeyhzade Hacı Çelebi efendi.
Âza (üye) : Dimitri Tenologos efendi.
(Katib) :Tahrirat Katibi efendi. (Hasan Fehmi efendi.)
Zıraat Komisyonu
Reis (Komisyon Başkanı): Mustafa Bey.
Âza (üye) : Hafız Nuri efendi.
Âza (üye) : Mustafa efendi.
Âza (üye) : Harmilyo efendi.
Katib : Kadiri efendi.
------------------------------------------
Salnâme : H.1326 –M 1908 sayfa: ٤٩٥ - 495
Maarif Komisyonu
Reis (Komisyon Başkanı): Hasan Fehmi Efendi.
Âza (üye) : Osman Efendi.
Âza (üye) : Ali Bey zâde Abbas bey.
Âza (üye) : Hafız Ali efendi.
Âza (üye) : Hafız Mehmed efendi.
Âza (üye) : Hafız Mustafa efendi.
Katib : Hilmi efendi.
Belediye Dairesi
Reis (Belediye Başkanı): Molla Mehmed zâde Ali efendi.
Âza (üye) : Yahya zâde Mehmed Ali efendi.
Âza (üye) : Âyan zâde Molla Mehmed efendi.
Âza (üye) : Hristo efendi.
Âza (üye) : Mustafa efendi.
Âza (üye) : Mustafa Ağa.
Katib : Aziz Hilmi efendi.
Telgraf ve Posta İdaresi
Posta ve Telgraf Müdiri (Müdürü) ,Bekir Sıtkı efendi.
Muharrerat (Postacı) : Muslu Ahmed Fevzi efendi.
Çavuş (Postabaşı) : Halil efendi.
Nazilli Redif, Kırksekizinci Alayın Birinci Taburunun İkinci Bölük Heyeti
(Atça’da bulunan askeri birlik)
Yüzbaşı Hasan Sabri efendi.
Mülazım-ı evvel (Üsteğmen) Hüseyin Cevdet efendi.
Mülazım-ı sani ( Asteğmen) Hasan Tahsin efendi.
Mekteb-i Rüştiye
(Ortaokul)
Muallim-i evvel (Baş öğretmen) : Mustafa efendi.
Hüsn-ü hat Muallimi (Güzel yazı öğretmeni): Ziya efendi.
Bevvap : (Kapıcı)Hafız Ali efendi.
Aded-i şakirdan : (Öğrenci adedi) 32
Mekteb-i İbtidaisi
( İlkokul )
Muallim-i evvel (Başöğretmen): Ahmed Nuri Efendi.
Muallim-i sani ( ikinci Öğretmen ) : Hüseyin efendi.
Muallim-i salis ( üçüncü öğretmen ) : Hafız Mustafa efendi.
Aded-i şakirdan (Öğrenci adedi) : 150
İnas Mekteb-i İbtidaisi
( Kız İlkokulu )
Muallime (Bayan öğretmen) :Fatma Zehra hanım.
Aded-i talibat (Öğrenci adedi) : 30
-------------------------------
Salnâme : H.1326 –M 1908 sayfa: ٤٩٦ - 496
Nahiyenin Nüfus Mevcudesi
(Atça’nın Nüfus Durumu)
|
Millet (Halk) |
İnas (Kız) |
Zikür (Erkek) |
Yekûn (Toplam) |
|
İslam |
2752 |
2741 |
5493 |
|
Rum |
221 |
249 |
470 |
|
Musevi |
6 |
4 |
10 |
|
Ermeni |
3 |
2 |
5 |
|
Yekûn (Toplam) |
2982 |
2996 |
5978 |
Not: 1908 yılında Atça Nahiyesinin Nüfusu: 5978 kişi.Bunlardan: 5493 kişisi Müslüman,485 kişisi
Gayrimüslim ( rum,musevi,ermeni vb.) dir.
Nahiyenin Emakin-i Mevcudesi
(Atça’nın Bina Durumu)
Hükümet Konağı: 1 Hane (Ev) : 2105
Dükkan : 120 Han : 3
Hamam : 1 Mağaza: 8
Fabrika : 3 Un değirmeni :3
---------------------------
Salnâme : H.1326 –M 1908 sayfa: ٥٠٠ - 500
Atça nahiyesinin mev’ki coğrafisi
( Atçanın Coğrafi Konumu)
Mevk-i coğrafi – Atça nahiyesi Nazilli kazasının cihet-i garbiyesinden müteşekkil ve (7) mahalle ve karyesi (köyü) müstemaldir.(
Merkez nahiye (37) derece, (45)dakika arz-ı şimal ve (25) derece (58) dakika tül şarkide vaki Çiloğlu (Çelebioğlu) kasabasıdır.
Atça Nahiyesine merbut (bağlı) kuranın (köylerin) esamisi (isimleri)
Uzunlar , Muhacirin Çerakese .(Çerkez göçmenleri)
--------------------------------------------------------------------
Kaynak: Salnâme-i Vilayet-i Aydın [Aydın Vilayet Salnâmesi] . İzmir Aydın Vilayeti Matbaası , H.1296 (1879) – H.1326(1908)
