Dini Yapılar

A) Camiler :

------- AYAKTA OLMAYANLAR ---------

Hıyarcı cami: Hıyarcı Hafız Hoca yaptırmıştır.

Kos cami ...: İlk imamı Kos Hocadır.

Eğri Kavuk cami..:Hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Dudu Molla cami ..:Eski kadınlar pazarı yanındadır.

Mangır avlusu cami .:Hakkında herhangi bir bilgi yoktur.

Ezanlıklı Cami ..:

        Bu gün bu camiden geriye sadece taşyapı ezanlığı ile doğu duvarının bir bölümü kalmıştır.Ne zaman yapıldığı tarih olarak bilinmiyor. Yaptıran Hacı Abdullah Efendi'dir. Uzun müddet ibadet yapılan bu camiyi Mahir Kerpiçci'nin babası Ali Kerpiçci tamir ettirmiştir. Daha sonra Vakıf İdaresi caminin çok yıpranmış olduğunu, ibadet sırasında yıkılabileceğini düşünerek yıktırmıştır. İçinde bulunan eşyaları da vakıf götürmüştür.

 Mimari Özelliği :

Yapı malzemesi : Taş ve kerpiç.
Örtü tipi.....: Kiremit çatı.
Taşıyıcı destek: Duvarlar.
Plânı..........: Kare plân.

   MESCİTLER : 

1- Devecioğlu Mescidi.     

2- Topal Ahmet Mescidi.

-------- AYAKTA OLANLAR --------

           1-HACI KEMAL CAMİ (Bayramyeri Cami ) : 1734 (H.1146)

Asıl adı Hacı Kemâl camidir. Yaptıran Hacı Kemal Efendidir.

İlk Yapılış tarihi 1734 dür. 20. Eylül. 1899 (H. 14 Cemaziyelevvel 1317) daki büyük Nazilli depreminde  tamamen yıkılmıştır.H.1318 (1901) Tarihinde Keşkekçi zade Hacı Abdullah Efendi tarafından tekrar yapılmıştır.

Minarede bulunan kitabede olay şöyle anlatılıyor :
"İş bu minare yıkıldı nâğah
Enel camii bi kudretillâ
1318 yılı beraber tamir olundu seraser,
Tegabbal Allah ,Hacı Abdullah
Tamir kılındı niridaillah"

Bugünkü dille : 
Bu minare ansızın yıkıldı.Ben Allahın izni ile camiyi H.1318 (M.1901) yılında baştan başa yaptırdım.Allah kabul etsin. Hacı Abdullah tamir ettirdi,Allah razı olsun.

Halk arasında Bayramyeri Cami olarak bilinen Hacı Kemal Cami , Kurban ve Ramazan bayramlarında önünde "Gencer" kurulduğundan halk bayram yeri demiştir.1977 yılında caminin ismi ,yaptırma ve yaşatma derneği kongresinde alınan bir karala Kemal Paşa Cami olarak değiştirilmiştir.

      Cami haziresinde (mezarlığında) bulunan mezar taşlarından iki örnek : 

Ekmekçizade kayyum Ali Hoca  

Sene:12 Muharrem 1325 ( 25 Şubat 1907 )

Kadızade Hacı Salih

Sene 1294 ( M.1878 )

         2-HACI MAHMUT CAMİ (Çarşı Cami) : 1745 (H.1158)

Yapılışı 1745 yılındadır.Hacı Mahmut tarafından yaptırılmıştır. Eyvanlı olan bu cami,medrese ve camiden oluşan bir külliye idi. 1899 yılında kuvvetli bir depremden hasar gören camiyi ,Hacı Mahmut zadelerden,Hacı Mehmet tarafından H.1319(M.1902) yılında yeniden inşâ ettirilerek  ibadete açılmıştır. 
 O yıllarda minaresi ahşap olduğundan daha sonra çıkan bir yangında yanarak 1950'de Hayır Sevenler Derneği tarafından şimdiki Minaresi yaptırılmıştır. Mimarı Hacı İsmail'dir.

Caminin su deposu ve çeşmeleri Akşehirli Hacı Abdullah oğlu Hüseyin Vural tarafından 1945 yılında inşa ettirilmiş , ustası Hüseyin Güner'dir. 
Yukarıda tarihçesi açıklanan cami ile ilgili en güzel belge giriş kapısının sağ üst köşesindeki kitabedir. 

"İş bu camii kim Hacı Mahmut iptida etti.
Bak yolunda cümle envali fedâ .
İki cihan zelzele oldu seher vakti hemen,
Zedelendi camii vü şadırvan .
Ol zaman ola camii Mehmet himmeti gör neyledi,
Camii mükemmel inşâ eyledi.
Gurbet yazup beyt-i hudut,
Cami'i Mahmut. Sene 1319"
 

Bugünkü dille :

"Bu camiyi Hacı Mahmut yaptırdı.
Bütün malını Hak yolunda feda etti.
Seher vakti deprem oldu ,
Cami ve şadırvan yıkıldı.
O zaman Mehmet'in yardımı bak ne yaptı,
Camiyi sapa sağlam yeniden yaptı.
Bu beyitin sonu budur."
MahmutCami.Yıl 1902(H.1319)

Mimari Özellikleri: Plânı : Bazilika plân (dikdörtgen plân)
Yapı malzemesi..: Taş ve kerpiç.
Örtü tipi .......: Eğik çatı (kiremit)
Taşıyıcı destek : Sütunlar.
Minare şekli ....: Yuvarlak ve sade.

İki katlı olan bu cami 358,91 m2 alana oturtulmuştur. Bürüt alan 2466,91 m2 dir. Caminin ikinci katını oluşturan 10 adet payanda, ahşap kat kirişleriyle ana sütunlara bağlanmıştır. Sekizgen köşeli iki sütun taşıyıcı destek durumundadır.
Caminin birinci katında 14, ikinci katında 18 pencere bulunmaktadır. İkinci kat pencereleri arasındaki boşluklarda Aşere-i Mübeşşereler(dünyada iken Cennetle müjdelenmiş kişiler)yer alır. Mihrabın sağ yanında bulunan ağaç işlemeli mimber son asrın sanat anlayışını ortaya koymaktadır.Mihrabın sol tarafında ise yine ağaçtan yapılmış vaiz kürsüsü bulunur. Cami genel olarak sade bir yapıya sahiptir.
1950 yılında ilave edilen minare 25 m. yüksekliğinde, şerefeye kadar 62 basamak helezon merdiven bulunmaktadır. 5 basamak daha ilave edilerek külaha doğru yükseltilmiştir
Minarenin dış çapı 156 cm, iç çapı 1230 cm, şerefenin çapı 254 cm olup, yükseklik şerefeye kadar 19 m, şerefeden sonra uca kadar 6 m.dir. 

Bürüt alan .......: 2466,91 m2 
Cemaat Kapasitesi:1000 kişi
Cami alanı........: 358,91m2 
Sabah namazı......:100 kişi
Müstemilat Harem kısmı...: 309,23 m2 Öğle namazı......:150 kişi
Son cemaat malalli: 49,68 m2 
İkindi namazı.....:100 kişi
Ön avlu ..........: 50 m2
Akşam namazı.....: 75 kişi
Yan avlu..........: 20,58 m2 
Yatsı namazı.....: 150 kişi 
Cuma namazı......: 750 kişi
Bayram namazı....: 2000 kişi

Yukarıda mimari özelliklerini ve tarihçesini incelediğimiz Hacı Mahmut Cami Atça'nın en büyük camisidir.(Hacı Mahmut'un kabri ,Cami haziresinde olup,Ö.T. 1807)

3-SAİD EFENDİ CAMİ : 1829 (H.1244)

Cami  1829 da yapılmıştır.
Büyük depremden hasar gören caminin onarımını Said Efendi yaptırmıştır. Camiye onun adı verilmiştir.Yıllar içerisinde yıpranan cami,Sami Kerpişçinin dedesi Ali Kerpişçi önderliğinde 1958 de restore edilerek, yeniden ibadete açılmıştır.İlk imamı Molla İbrahim Efendidir. 1977 de çatısı yenilenmiştir.

4-DEDE CAMİ :1835 (H.1250)

Yaptıran Kara İbrahim oğlu Hacı Hafız İbrahim'dir. Yapılış tarihi 1835'dır.Cami yapılışından bu yana çeşitli tamirler görmüştür. En son olarak 1978'de esaslı bir şekilde restore edilmiştir.
 

5-MUTAF CAMİ :  1904 (R.1320 )

Yapılış tarihi 1904'tür. 

       İstiklâl Savaşı sırasında Yunanlılar tarafından yakılmamış bölgede kalan eski bir camidir. 1955 yılına kadar metruk halde  olup,ibadete kapalıdır.

Atça Nahiye Müdürü Muzaffer Bey'in yardımlarıyla, Akşehirli Helvacı Mehmet tarafından yeniden inşası başlatılmış, cami tamamlanamadan vefat etmiştir.Daha sonra damadı Hacı Hakkı Efendi tarafından tamamlanarak ibadete açılmıştır.

Yapı malzemesi taş ve kireç, plânı bazilika plândır. Adının Mutaf Cami olmasının sebebi de eski mutaflar sokağında bulunmasındandır. (1)

-----------------------------------------------
1 - [Mutaf :Çul dokunan el tezgahları.]